TKB Müze Özendirme Yarışmasının 4’üncüsü, tüm dünyanın içinde bulunduğu bu sıra dışı şartlar altında gerçekleştirildi. Tarihi kentler, Müze Özendirme Yarışmasına pek çok faaliyetin zorunlu olarak askıya alındığı böylesi bir dönemde hazırlandı ve güç şartlar altında katılım gösterdi. Bu, kültürel mirasın korunmasının bir lüks değil, temel bir ihtiyaç olduğunu gösteren önemli gelişmelerden biri.
Bu yıl TKB Müze Özendirme Yarışmasına 16 belediyeden, farklı alanlarda 18 müze katıldı. Seçici Kurul, projeleri değerlendirdi; müzelerin başarılı ve geliştirilmeye açık yönleriyle ilgili görüşlerini belirterek ödüllerin dağılımına karar verdi. Ahmet Erdönmez başkanlığında toplanan Seçici Kurul Aziz Elbas, Kibele Eren, Sezer Cihan, Yeşim S. Dizdaroğlu ve Y. Metin Keskin’den; Danışma Kurulu ise Prof. Dr. Metin Sözen, Ahmet Onur Altun ve Alp Arısoy’dan oluştu. Değerlendirmede 6 temel kriter gözetildi:
• Mekân kalitesi; müzenin içinde bulunduğu yapının mekânsal niteliği, mekânın korunması ve yeniden işlevlendirilmesi aşamasında yapılan çalışmalar, yapının kent kimliği ile ilişkisi ve planlama kurgusu dikkate alındı.
• Arşiv ve araştırma çalışmaları; müzenin arşivinin oluşturulma şekli, koleksiyonlarının niteliği, arşivinin bilimsel araştırmaları ne ölçüde yönlendirebilecek güçte olduğu ve yapılan yayınlar bu kapsamda ele alındı.
• Sergileme kurgusu; müzenin koleksiyonunu ziyaretçilerine aktarırken kullandığı iletişim dili, sergi düzeni, yapılan seçki ve kullanılan sergi ara yüzü, bu kriter altında değerlendirildi.
• Sosyal gücü; müzenin bir kültür mekânı olarak halkla kurduğu ilişki, bu bağlamda değerlendirildi. Müzede verilen eğitimler, destekleyici faaliyetler, düzenlenen etkinlikler, program ve her şeyden önemlisi içinde bulunduğu kentin sosyal yaşamına olumlu etkisi bu kapsamda dikkate alınan kriterler oldu.
• Kentle ilişki; müzenin kentin bütüncül kurgusu ve koruma çalışmalarıyla ilişkisi değerlendirildi; müzenin, kentte ne ölçüde bir kamusal odak olarak var olduğu sorusu irdelendi.
• Süreç yönetimi; müzenin açılması ve yönetimi süreçlerinde karşılaşılan zorluklara karşı yenilikçi yaklaşımların ne ölçüde geliştirilebildiği, bu kriter kapsamında ele alındı.
Bu yıl, içinde bulunduğumuz şartlar da göz önünde tutularak, yarışmaya katılan müzelerin ziyaret edilememesinden dolayı, seçici kurul tarafından yapılan değerlendirme sonrasında, her bir müzenin kendi bağlamı içinde değerlendirilmesine karar verildi ve ödüller 10 farklı kategoride toplandı: Göç Müzesi, Kent Müzesi, Kent Tarihi Müzesi, Kent Belleği ve Arşiv Müzesi, Yaşam Kültürü Müzesi, Milli Mücadele Müzesi, Sanayi Müzesi, Sanat ve Edebiyat Müzesi, Denizcilik Müzesi ve Maket Müzesi.
Müzeler Kategorilere Göre Ödüllendirildi
Göç Müzesi kategorisinde İzmir Büyükşehir Belediyesi: Buca Göç ve Mübadele An Evi ile Manavgat Belediyesi: Giritli Müzesi – Giritliler Kültür Evi ile Odunpazarı Belediyesi ise Mustafa Abdülmecil Kırımoğlu Kırım Tatar Müzesi ile ödüle layık görüldü.
Kent Müzeleri kategorisinde Bilecik Belediyesi: Yaşayan Şehir Müzesi ile Kepez Belediyesi: Bir Zamanlar Antalya Müzesi ile Şebinkarahisar Belediyesi ise Kent Müzesi ile ödül aldı.
Kent Tarihi Müzeleri kategorisinde Kayseri Büyükşehir Belediyesi: Kayseri Müzesi ile Uşak Belediyesi: Kent Tarihi Müzesi ile ödül aldı.
Kent Belleği ve Arşiv Müzeleri kategorisinde Dulkadiroğlu Belediyesi: Kahramanmaraş̧ Kültür ve Tarih Araştırmaları Merkezi ile Eskişehir Büyükşehir Belediyesi: Kent Belleği Müzesi ile ödüle değer görüldü.
Yaşam Kültürü Müzeleri kategorisinde Altındağ Belediyesi: Ulucanlar Cezaevi Müzesi ile Battalgazi Belediyesi: Hasırcı ve Yaygın Mahalle Müzeleri ile başarılı bulundu.
Milli Mücadele Müzeleri kategorisinde Karadeniz Ereğli Belediyesi: Alemdar Gemisi Müzesi ile Odunpazarı Belediyesi: Yeşil Efendi Konağı Atatürk ve Bir Gün Müzesi çalışmasıyla ödül almaya hak kazandılar.
Sanayi Müzeleri kategorisinde Kocaeli Büyükşehir Belediyesi: SEKA Kâğıt Müzesi ile ödül kazandı.
Sanat ve Edebiyat Müzeleri alanında Odunpazarı Belediyesi: Ataol Behramoğlu Kitaplığı ile, Denizcilik Müzeleri alanında Bodrum Belediyesi: Bodrum Deniz Müzesi ile, Maket Müzeleri alanında ise Aksaray Belediyesi: Aksaray Somuncu Baba Minyatür Müzesi ile ödül aldı.
Müzelerin, birbirlerinden farklı alanlardaki başarılarının teşvik edilmesi, bu başarılarıyla diğer yerel yönetimlere örnek gösterilmeleri, ülkemizdeki müzecilik faaliyetlerinin güçlendirilmesinde geliştirilmeye açık noktaların destekleyici bir yaklaşımla eleştirilmesine oy birliğiyle karar verildi.
Yerel yönetimler tarafından kentin ortak hafızası ve kültürel kimliğine ilişkin konuları kendi alanlarında gören ve bu bilinçle yapılan tüm çalışmalar, desteklenmesi gereken hareketlerdir. Seçici kurul her yerel yönetimin kendi kaynakları ölçüsünde katkı sunduğu bu harekette, tüm müzelerin kendi deneyimi ve yerel sorunları aşmada geliştirdiği yaklaşımları; başka benzer girişimlerin önünü açacak, onlara örnek olacak tecrübeler olarak değerlendirdi.
TKB Müze Özendirme Yarışması, isminde de vurgulandığı gibi müzeler arasında rekabeti değil, iyi örnekleri özendirmeyi hedefliyor.( TKB)