Rusya’nın, 15 Nisan’dan başlayarak Türkiye’ye uçuşları (haftada iki düzenli sefer hariç) 1,5 aylığına tamamen durdurması, Mayıs tatili için gün sayan yüz binlerce Rusya vatandaşının hayallerini yıktı, çok sayıda şirketi iflasın eşiğne getirdi. Sadece Türkiye tur paketleri için ödenen 413 milyon dolara yakın para, gündemdeki iade talepleri, turistler için gidilecek alternatif destinasyon olmaması, Rusların geleneksel “Mayıs bayramı” hayallerini suya düşürdü.
Rusya Tur Operatörleri Birliği (ATOR) bu yasak dönemi için Türkiye’ye 533 bin kişinin paket tur aldığını duyururken, Türkiye’ye tur almaksızın bağımsız gidenler ve Mayıs tatili için İstanbul üzerinden başka ülkelere aktarmalı bilet alanlar dahili, Türkiye uçuş yasağı yüzünden mağdur olanların sayısının aslında 1 milyonu bulduğu belirtiliyor.
Dün açıklanan karar Rusya kamuoyunda büyük yankı yaratırken, medyada ilginç yorum ve değerlendirmeler yeraldı. Pek çok turistin ilk sorusu manşetlere taşındı: “Tur satın almış olan turistler paraları iade edilecek mi?”
Uzmanlar iade başvurusundan itibaren normal şartlarda şirketlerin iki hafta “inceleme süresi” olduğunu, teorik olarak bunu takiben 2-3 hafta içinde yapılmasının beklendiğini söylüyor. Ama bu yasağın artık “normal şartları” ortadan kaldırdığı, “mücbir sebep” (force major) yarattığı gibi yorumlar da öne çıkıyor.
Şu an ortada kritik bir durum var: Paralar hızla iade edilmezse yüz binlerce Rusya vatandaşının Mayıs tatili hayali suya düşecek, çünkü alternatif tur bulsalar da satın alacak paraları yok. Otellere ödemiş oldukları paraları turistlere iade etmeye zorlanacak turizm şirketleri ise iflasın eşiğine gelecek. Bu nedenle gözler Rusya hükümetinin alacağı kararlar ya da açıklayacağı destek paketinde.
Konuyu manşete taşıyan Komsomolskaya Pravda şu değerlendirmeyi yaptı:
“ATOR tahminlerine göre Türkiye’ye turları o dönem için 533 bin kişi satın alındı. Ama bu sadece büyük tur operatörlerinin satışları. Küçük ve niş seyahat acenteleri (örneğin yoga turları, yat gezileri, bireysel rotalar vb.) yaklaşık 100 bin ek turist götürecekti. Bu listeye bağımsız gezginleri de ekleyelim. Son olarak, Türkiye’ye gitmeyi düşünmeyen ama Rusya’dan başka ülkelere İstanbul bağlantılı bilet alanları da hesaba katın: Türkiye yasağının 1 milyon Rusya Federasyonu vatandaşını etkilediğinden bahsedebiliriz.”
Gündemdeki “Turistler şimdi ne yapmalı? Paralarını geri alacaklar mı?” sorusuna ise, zaten zor durumdaki turizm şirketlerini “para iadesi” ile iflasın eşiğine sürüklememek için resmi makamlar “tarih ya da destinasyon değiştirme” önerisini öne çıkarıyor.
Turizm bakanlığı muadili olan Rosturizm’in başkanı Zarina Doguzova, sadece tur paketi satın alanlara yönelik olarak “Seyahatleri daha sonraki tarihlere erteleme veya aynı tarihlerde başka destinasyonlar seçme olasılığını göz önünde bulundurmanızı öneririz. Tur operatörlerinden turistlere maksimum yardım sağlamalarını istiyoruz” dedi.
Uzmanlar, “Satın alınmış turları başka tarihe ertelemek en gerçekçi seçenek olabilir. Ama halkın çoğu Mayıs tatiline gitmeyi iple çekiyordu. Şimdi ne tatil, ne para ne de hemen bulunabilecek alternatif var” diyor.
K. Pravda da şu görüşleri gündeme getirdi:
“Alternatif destinasyon güzel olurdu ama hangileri? Genel olarak Türkiye’nin yerini hiçbir yer tutamaz. Zaten ülkelerin çoğu hala Ruslara kapalıdır. Belki Birleşik Arap Emirlikleri var, orası hem pahalı hem de artık çok sıcak. Ayrıca Mayıs tatilleri için tüm biletler aşağı yukarı satıldı. Evet, Maldivler, Seyşeller, Küba açık ama kitlesel turizm uygun değil; çok uzak ve çok pahalı. Mısır da var, ancak sadece Kahire uçuşlarına izin veriliyor, oradan Kızıldeniz destinasyonlarına gitmek otobüsle 6 saat sürüyor. Çocuklu aileler söz konusu olduğunda uygun değil. Karadeniz’deki Rus tatil beldeleri mi? Orası Mayısda hem soğuk, hem de Krasnodar Bölgesi’nde veya Kırım’da iyi otellerde neredeyse hiç yer yok. Yani Türkiye kapanınca, Rusların gideceği yer yok.”
Diğer yandan sosyal medyadaki bazı yorumlarda, Moskova’nın kapatma kararının “Türkiye’nin Ukrayna ile askeri işbirliğini geliştirmesi”ne kesilen ceza olduğu yorumunu yapan da var, “Rusya’nın hiçbir suçu yok. Bir turizm ülkesi olan Türkiye kendisi suçlu. Turizm sezonunun Mayıs ayında açılacağı belliydi. En azından turizm bölgelerinde zamanında önlem alıp vakaları düşürmeleri gerekirdi. Vakaların rekor düzeyde olduğu bir dönemde uçuşları haklı olarak yasaklayan Rusya vatandaşlarının sağlığını koruyor. Gidenler hastalık getiriyor” diye yazanlar da.
Kommersant gazetesi de, Rusya hükümetinin “Tatilinizi ya erteleyin ya da başka destinasyonlara yönelin” çağrısının gerçekçi olmadığını vurgulayarak, “Bunu yapmak o kadar kolay olmayacak. Türkiye alternatifi ekonomik turu bulabileceğiniz neredeyse hiçbir açık yol yok: BAE, Maldivler ve Küba’ya geziler çok daha pahalı” diye yazdı.
Bir yandan 1 milyonu bulan turist büyük hayal kırıklığı ve mağduriyet yaşarken, ekonomik açıdan aslı büyük yıkım turizm sektörününün kapısında. Geçen yıl yaşanan iptaller yüzünden büyük borç yükü altına giren, zararlarını azaltmak için bu yıla umut bağlayan sektörün, Türkiye’nin 1,5 ay kapatılması ile bir büyük darbe daha yediği vurgulanıyor. Rusya’da turizm operatörleri daha şimdiden, devlet desteği olmadan krizi aşmanın mümkün olmadığını vurgulayarak “acil destek programı” hazırlanmasını bekliyor.(Turkrus)